مکانیزم زنجیرهای صنعتی نوع کاربرد ، مکانیزمی میانی بین دنده و تسمه محسوب می شود.شما تصورکنید نسبت زنجیر به دنده همان حرکت مستقیم همراه با تماس است و نسبت زنجیر به تسمه همان دندانه ایی بودن چرخ زنجیر می باشد . در جاهای که فاصله محوری زیاد باشد و امکان استفاده از تسمه به دلیل انتقال نیروی زیاد وجود ندارد ، از زنجیر استفاده می شود ، که در انتقال قدرت بدون افزایش حجم انجام می گیرد .
مزایای زنجیرهای صنعتی
- امکان انتقال حرکت و قدرت در فاصله محوری زیاد تا ۸ متر
- از یک محور به صورت آنی امکان انتقال حرکت به چند محور ممکن است .
- چون حرکت وابستگی شکلی دارد هر نسبت انتقال را می توان ایجاد کرد .
- از راندمان بسیار خوبی برخوردار است .
- در محیط های مختلف ، قابلیت کار خوبی از خود نشان می دهد ، یعنی به حرارت حساسیت ندارد ، کثیفی محیط مهم نیست و رطوبت و گرد و غبار از کار آن ها جلوگیری نمی کند .
معایب زنجیر های صنعتی
- سازه مکانیکی سنگین و گرانتری نسبت به تسمه ها دارند.
- به علت ثابت نبودن قدرت انتقالی ، نیروی جرمی ، ضربه و ارتعاشاتی به وجود می آید که باعث سروصدای زیادی می شود .
- به مونتاژ دقیق ، نگهداری مناسب و روغن کاری مداوم نیاز دارد.
طریقه به کارگیری زنجیرها
زنجیر ها در صنعت کاربرد های مختلفی دارند ، از جمله کاربرد های آن ها می توان کشیدن و بلند کردن اجسام و انتقال حرکت و قدرت را نام برد . در اینجا بیش تر به زنجیرهای انتقال حرکت پرداخته می شود. طرحهای مختلف مکانیزم های زنجیری در شکل نشان داده شده است. قسمت کشنده زنجیر، یعنی طرف سفت آن حتی المکان در بالا قرار می گیرد. اگر مکانیزم کمی مایل باشد بهتر است و درحالت تمایل، بیش از ۶۰ درجه نسبت به حالت افق به چرخ ها، زنجیر سفت کن نیاز است .
هنگامی که زنجیر چندین چرخ را به حرکت درآورد، نصب چرخ های زنجیر سفت کن الزامی است.
معمولا مکانیزم زنجیرهای صنعتی در حالت سکون افزایش طول پیدا می کنند و بهتر است امکان تنظیم دوباره ای برای آنها پیش بینی گردد. زمانی که زنجیرها با ضربه کار می کنند، به سادگی به ارتعاش درمی آیند. در محرکه هایی که دارای ماشین های پیستونی هستند با حالت فوق روبه رو می شویم، بنابراین اغلب از دمپرهای ضد ارتعاش استفاده می شود. اگر فاصله محوری دو چرخ زنجیر کوچک باشد، برای حرکت آرام مناسب است. در صورت بزرگ بودن فاصله محوری امکان سایش در زنجیر وجود دارد .
انواع مکانیزم زنجیرهای صنعتی و اتصال آن ها
زنجیرهای پینی
زنجیرهای پینی ساده ترین و ارزان ترین نوع زنجیرهای مفصلی هستند. این زنجیرها قابلیت تحمل بار زیادی را دارند و در ماشین های کشاورزی و سیستم های انتقال مواد به کار می روند. زنجیرهای گال، فلیر، کششی با بوش و کششی بدون بوش جزو این خانواده هستند.
مکانیزم زنجیرهای صنعتی گال: زنجیرهای گال مطابق دین ۸۱۵۰ استاندارد شده اند که در آنها را مشاهده می کنید. پشت بندهای داخلی و خارجی به پین ها متصل شده اند و سر پین ها بدون گذاشتن واشر مانند پرچها پس از کوبیده شدن، قفل می شوند. برای پشت بندها، فولاد ۶۰St و برای پین ها فولاد ۵۰ St انتخاب می شود. این نوع زنجیرها در آسانسورها و بالابرها کاربرد دارند.
مکانیزم زنجیرهای صنعتی فلیر: زنجیرهای فلیر مطابق دین ۸۱۵۲ استاندارد شده اند. در شکل نمونه های این زنجیرها را ملاحظه می کنید. زنجیرهای پشت بندها نسبت به زنجیر گال کارآیی بیشتری دارند و بار بیشتری را تحمل و منتقل می کنند. پشت بندها (صفحات اتصال) در کنار هم قرار می گیرند و با توجه به ضرورت به دلخواه تعیین می شوند. این زنجیرها به عنوان زنجیرهای بارکش در جرثقیل ها، بالابرها، لیفتراکها و غیره به کار می روند. این زنجیرها را به عنوان زنجیرهای انتقال قدرت به کار نمی گیرند، اما میتوانند از طریق غلتکها، بدون هیچ مشکلی حالت مفصلی داشته باشند.
مکانیزم زنجیرهای صنعتی کششی بدون بوش: این زنجیرها که نسبت به دین ۸۱۵۶ استاندارد شده اند، دوجفت پشت بند داخلی و دوجفت پشت بند خارجی دارند و حالت خاص زنجیر گال محسوب میشوند .
مکانیزم زنجیرهای صنعتی کششی بــا بوش: نسبت به دین ۸۱۵۶ استــاندارد شـده اند و بـرای کم کردن به داخــل پشت بندها یــک بوش جــاگذاری می شود.
زنجیرهای دنده ایی
زنجیرهای دنده ایی تیپ خاصی از زنجیرهای پینی را تشکیل می دهند و طبق دین ۸۱۵۶ استاندارد شده اند. فرق این زنجیرها نسبت با سایر زنجیرها، شکل پشت بند آنها و زاویه انتقال پشت بندها ست. در این زنجیرها، حرکت لغزشی موجود سبب می شود که بدون صدا کار کنند. در بین قطعات اتصال، از تسمه راهنما استفاده میشود تا از لغزش جنبی جلوگیری شود. وزن این زنجیرها زیاد است و به همین دلیل گران تر هستند. زنجیرهای دنده ایی، به عنوان زنجیرهای کنترل در ماشین های احتراق کاربرد دارند .
زنجیر های بوشی
در زنجیرهای بوشی فشار سطح کم است و نسبت به زنجیرهای پینی مقاومت سایشی بیشتری دارند. پشت بندها، گام کوچکی دارند و یک ردیفه ساخته می شوند. این زنجیرها در صنعت حمل ونقل کاربرد دارند. بهای آنها ارزان تر است و با اینکه سر و صدای بیشتری دارند، به دلیل داشتن وزن کم و روغنکاری مناسب، در فضاهای محدود به کار می روند.
زنجیرهای حلقه ایی
به دلیل نامحدود بودن کاربردشان از اهمیت خاصی برخوردار هستند. قرقره های غلتنده آنها سخت کاری و سنگ کاری شده است و همین مسئله تفاوت آنها را با زنجیرهای بوشی نشان می دهد. جنس این قرقره ها می تواند از فولادهای آلیاژی و غیرآلیاژی باشد. زنجیرهای حلقه ای در مقابل سایش مقاومت بالایی دارند و بی سر و صدا هستند، و البته قیمت بالایی دارند. انواع آنها در شکل نشان داده شده است. از نظر شکلی شامل زنجیرهای قرقرهای یک ردیفه و چند ردیفه می شوند و نوع خاصی نیز دارند.
زنجیرهای حلقه ای با بوش های پلاستیکی نیز وجود دارد که در شکل نشان داده شده است.
انواع چرخ زنجیر ها
شکل چرخ زنجیرها به تعداد دندانه و مقدار انتقال گشتاور وابسته است. دنده های چرخ زنجیرها باید به گونه ای طراحی شوند که زنجیر بدون اصطکاک با آن درگیر شود و افزایش طول زنجیر در حین کار بیشتر از ۲ درصد نباشد. همچنین همواره باید اطمینان به حرکت آرام و طول عمر مناسب برای آن مورد نظر باشد. شکل طرح دندههای یک چرخ زنجیر را نشان می دهد.
و اما طرح بدنه چرخ زنجیرها با توجه به نوع استفاده از آن و یک تکه و یا دوتکه بودن آنها و همچنین قابلیت تعویض آنها بستگی دارد. چرخ های کوچک به صورت پولی و چرخهای بزرگ بازودار ساخته می شوند. چرخ های مخصوص زنجیرهای دندهایی با راهنمای درونی یا راهنمای بیرونی نیز وجود دارد که در شکل نشان داده شده است.
جنس مواد چرخ زنجیر ها
بدنه چرخ ها با روش های ریخته گری، آهنگری، جوشکاری یا تراشکاری ساخته می شوند. در چرخهای کوچک با تعداد دنده کمتر از ۳۰ دندانه و سرعت زنجیر حدود s/m 7 از فوالدهای با مقاومت زیاد مثل (۶۰ St ) ، در سرعت های زیادتر از فولادهای قابل بهسازی و یا قابلیت سخت‌کاری سطحی استفاده می شود. در چرخهای بزرگ برای سرعت متوسط از چدن یا فولاد ریخته شده و برای سرعتهای بیشتر از فولادهای قابل بهسازی استفاده میکنند.
تجهیزات سفت کننده وهدایت کننده
برای فاصله محورهای ثابت و غیر قابل تنظیم و همچنین زمان هایی که قسمت شل زنجیر در وضعیت قائم یا با شیب تند قرار دارد، بهتر است از چرخ های زنجیر سفت‌کن استفاده شود. این چرخها وظیفه دارند که افزایشهای طولی زنجیر، ناشی از سایش مفصل، غیر یک نواخت بودن بارگذاری و نوسانات دما را جبران کنند و از اختالالت درگیری در چرخ زنجیرها جلوگیری به عمل آورند. در شکل یک زنجیر سفت کن هیدرولیکی را مشاهده میکنید. شکل زنجیر سفت‌کن هیدرولیکی در بسیاری از مواقع در اثر حرکت غیریک نواخت زنجیر بر روی چرخ محرک، زنجیر شل می شود و ارتعاش پدید می آید. بنابراین برای کاهش ارتعاش نیز از زنجیر سفت کن استفاده می کنیم. در شکل نمونه هایی از آن ها را مشاهده می کنیم.
روغن کاری زنجیرها و چرخ زنجیرها
نوع روغنکاری به سرعت زنجیر بستگی دارد. هر چه سرعت زیادتر باشد، روغنکاری بیش تری مورد نیاز است. مواد روغنکاری با غلظت و چسبندگی زیاد، دارای قابلیت چسبندگی بیشتر و فرمگیر و نوسانگیر هستند، ولی نمیتوانند به اندازه کافی در نواحی لغزش باریک بین پینها و بوشهای زنجیر نفوذ کنند و روغنکاری خوبی را انجام دهند. مواد روغنکاری باید از بهترین روغنها انتخاب شوند تا بتوانند به مقدار کافی به نواحی سایشی حساس نفوذ کنند. فقط در مورد چرخ زنجیرهای با حرکت کند یا در مواردی که بنا به دلایل مختلف امکان روغنکاری وجود ندارد از روش چربکاری اس تفاده می شود.
جلوگیری از ورود آلودگی ها، نگهداری روغن، داشتن خواص ایمنی و همچنین جلوگیری از انتشار سر و صدای ایجاد شده، دستگاههای چرخ و زنجیر را در داخل محفظه هایی با شکل و فرم و جنس متفاوت قرار میدهند.
برای اطلاعات کامل و شناخت بیشترمکانیزم زنجیرهای صنعتی یا دیگر موارد اجزای ماشین به لینک زیر برای دانلود کتاب اجزای ماشین مراجعه کنید.
