طریقه به کارگیری زنجیرها
زنجیر ها در صنعت کاربرد های مختلفی دارند ، از جمله کاربرد های آن ها می توان کشیدن و بلند کردن اجسام و انتقال حرکت و قدرت را نام برد . در اينجا بيش تر به زنجيرهاي انتقال حركت پرداخته مي شود. طرحهاي مختلف مكانيزم هاي زنجيري در شکل نشان داده شده است. قسمت كشنده زنجير، يعنی طرف سفت آن حتي المكان در بالا قرار مي گيرد. اگر مكانيزم كمي مايل باشد بهتر است و درحالت تمايل، بيش از 60 درجه نسبت به حالت افق به چرخ ها، زنجير سفت كن نياز است .
هنگامي كه زنجیر چندين چرخ را به حركت درآورد، نصب چرخ هاي زنجير سفت كن الزامي است.
معمولا مکانیزم زنجيرهای صنعتی در حالت سكون افزايش طول پيدا مي كنند و بهتر است امكان تنظيم دوباره اي براي آنها پيش بيني گردد. زماني كه زنجيرها با ضربه كار مي كنند، به سادگي به ارتعاش درمي آيند. در محركه هايي كه داراي ماشين هاي پيستوني هستند با حالت فوق روبه رو مي شويم، بنابراين اغلب از دمپرهاي ضد ارتعاش استفاده مي شود. اگر فاصله محوري دو چرخ زنجير كوچك باشد، براي حركت آرام مناسب است. در صورت بزرگ بودن فاصله محوري امكان سايش در زنجير وجود دارد .
انواع مکانیزم زنجیرهای صنعتی و اتصال آن ها
زنجیرهای پینی
زنجيرهاي پيني ساده ترين و ارزان ترين نوع زنجيرهاي مفصلي هستند. اين زنجيرها قابليت تحمل بار زيادي را دارند و در ماشين هاي كشاورزي و سيستم هاي انتقال مواد به كار مي روند. زنجيرهاي گال، فلير، كششي با بوش و كششي بدون بوش جزو اين خانواده هستند.
مکانیزم زنجيرهای صنعتی گال: زنجيرهاي گال مطابق دين 8150 استاندارد شده اند كه در آنها را مشاهده مي كنيد. پشت بندهاي داخلي و خارجي به پين ها متصل شده اند و سر پين ها بدون گذاشتن واشر مانند پرچها پس از كوبيده شدن، قفل مي شوند. براي پشت بندها، فولاد 60St و براي پين ها فولاد 50 St انتخاب مي شود. اين نوع زنجيرها در آسانسورها و بالابرها كاربرد دارند.
مکانیزم زنجيرهای صنعتی فلير: زنجيرهاي فلير مطابق دين 8152 استاندارد شده اند. در شکل نمونه هاي اين زنجيرها را ملاحظه مي كنيد. زنجيرهاي پشت بندها نسبت به زنجير گال كارآيي بيشتري دارند و بار بيشتري را تحمل و منتقل مي كنند. پشت بندها (صفحات اتصال) در كنار هم قرار مي گيرند و با توجه به ضرورت به دلخواه تعيين مي شوند. اين زنجيرها به عنوان زنجيرهاي باركش در جرثقيل ها، بالابرها، ليفتراكها و غيره به كار مي روند. اين زنجيرها را به عنوان زنجيرهاي انتقال قدرت به كار نمي گيرند، اما ميتوانند از طريق غلتكها، بدون هيچ مشكلي حالت مفصلي داشته باشند.
مکانیزم زنجيرهای صنعتی كششي بدون بوش: اين زنجيرها كه نسبت به دين 8156 استاندارد شده اند، دوجفت پشت بند داخلي و دوجفت پشت بند خارجي دارند و حالت خاص زنجير گال محسوب ميشوند .
مکانیزم زنجيرهای صنعتی كششي بــا بوش: نسبت به دين 8156 استــاندارد شـده اند و بـراي كم كردن به داخــل پشت بندها يــك بوش جــاگذاري مي شود.
زنجیرهای دنده ایی
زنجیرهای دنده ایی تيپ خاصي از زنجيرهاي پيني را تشكيل مي دهند و طبق دين 8156 استاندارد شده اند. فرق اين زنجيرها نسبت با ساير زنجيرها، شكل پشت بند آنها و زاويه انتقال پشت بندها ست. در اين زنجيرها، حركت لغزشي موجود سبب مي شود كه بدون صدا كار كنند. در بين قطعات اتصال، از تسمه راهنما استفاده ميشود تا از لغزش جنبي جلوگيري شود. وزن اين زنجيرها زياد است و به همين دليل گران تر هستند. زنجيرهاي دنده ایي، به عنوان زنجيرهاي كنترل در ماشين هاي احتراق كاربرد دارند .
زنجیر های بوشی
در زنجيرهاي بوشي فشار سطح كم است و نسبت به زنجيرهاي پيني مقاومت سايشي بيشتري دارند. پشت بندها، گام كوچكي دارند و يك رديفه ساخته مي شوند. اين زنجيرها در صنعت حمل ونقل كاربرد دارند. بهاي آنها ارزان تر است و با اينكه سر و صدای بيشتری دارند، به دليل داشتن وزن کم و روغنكاري مناسب، در فضاهای محدود به كار مي روند.
زنجیرهای حلقه ایی
به دليل نامحدود بودن کاربردشان از اهمیت خاصی برخوردار هستند. قرقره های غلتنده آنها سخت کاری و سنگ کاری شده است و همین مسئله تفاوت آنها را با زنجیرهای بوشی نشان مي دهد. جنس این قرقره ها مي تواند از فولادهای آلیاژی و غیرآلیاژی باشد. زنجيرهاي حلقه اي در مقابل سایش مقاومت بالايي دارند و بی سر و صدا هستند، و البته قیمت بالایی دارند. انواع آنها در شکل نشان داده شده است. از نظر شکلی شامل زنجیرهای قرقرهای یک ردیفه و چند ردیفه مي شوند و نوع خاصی نیز دارند.
زنجیرهای حلقه اي با بوش های پلاستیکی نیز وجود دارد كه در شکل نشان داده شده است.
انواع چرخ زنجیر ها
شکل چرخ زنجیرها به تعداد دندانه و مقدار انتقال گشتاور وابسته است. دنده های چرخ زنجیرها باید به گونه اي طراحی شوند که زنجیر بدون اصطکاک با آن درگیر شود و افزایش طول زنجیر در حین کار بيشتر از 2 درصد نباشد. همچنين همواره بايد اطمینان به حرکت آرام و طول عمر مناسب برای آن مورد نظر باشد. شکل طرح دندههای یک چرخ زنجیر را نشان مي دهد.
و اما طرح بدنه چرخ زنجیرها با توجه به نوع استفاده از آن و یک تکه و یا دوتکه بودن آنها و همچنین قابلیت تعویض آنها بستگی دارد. چرخ های کوچک به صورت پولی و چرخهای بزرگ بازودار ساخته مي شوند. چرخ های مخصوص زنجیرهای دندهایي با راهنمای درونی يا راهنمای بیرونی نیز وجود دارد که در شکل نشان داده شده است.
جنس مواد چرخ زنجیر ها
بدنه چرخ ها با روش های ریخته گری، آهنگری، جوشکاری یا تراشکاری ساخته مي شوند. در چرخهای کوچک با تعداد دنده كمتر از 30 دندانه و سرعت زنجیر حدود s/m 7 از فوالدهای با مقاومت زیاد مثل (60 St ) ، در سرعت های زیادتر از فولادهای قابل بهسازی و یا قابلیت سخت‌کاری سطحی استفاده مي شود. در چرخهای بزرگ برای سرعت متوسط از چدن یا فولاد ریخته شده و برای سرعتهای بيشتر از فولادهای قابل بهسازی استفاده ميكنند.
تجهیزات سفت کننده وهدایت کننده
برای فاصله محورهای ثابت و غیر قابل تنظیم و همچنین زمان هايي که قسمت شل زنجیر در وضعیت قائم یا با شیب تند قرار دارد، بهتر است از چرخ های زنجیر سفت‌کن استفاده شود. این چرخها وظیفه دارند که افزايشهای طولی زنجیر، ناشی از سایش مفصل، غیر یک نواخت بودن بارگذاری و نوسانات دما را جبران كنند و از اختالالت درگیری در چرخ زنجيرها جلوگیری به عمل آورند. در شکل یک زنجیر سفت کن هیدرولیکی را مشاهده ميكنيد. شکل زنجیر سفت‌کن هیدرولیکی در بسياري از مواقع در اثر حرکت غیریک نواخت زنجیر بر روی چرخ محرک، زنجیر شل مي شود و ارتعاش پدید مي آيد. بنابراین برای کاهش ارتعاش نیز از زنجیر سفت کن استفاده مي كنيم. در شکل نمونه هایی از آن ها را مشاهده مي كنيم.
روغن کاری زنجیرها و چرخ زنجیرها
نوع روغنكاري به سرعت زنجیر بستگی دارد. هر چه سرعت زیادتر باشد، روغنكاري بيش تری مورد نیاز است. مواد روغنكاري با غلظت و چسبندگی زیاد، دارای قابلیت چسبندگی بيشتر و فرمگیر و نوسانگیر هستند، ولی نميتوانند به اندازه کافی در نواحی لغزش باریک بین پینها و بوشهای زنجیر نفوذ کنند و روغنكاري خوبی را انجام دهند. مواد روغنكاري باید از بهترین روغنها انتخاب شوند تا بتوانند به مقدار کافی به نواحی سایشی حساس نفوذ كنند. فقط در مورد چرخ زنجيرهای با حرکت کند یا در مواردی که بنا به دلایل مختلف امکان روغنكاري وجود ندارد از روش چربكاری اس تفاده مي شود.
جلوگیری از ورود آلودگی ها، نگهداری روغن، داشتن خواص ایمنی و همچنین جلوگيري از انتشار سر و صدای ایجاد شده، دستگاههاي چرخ و زنجير را در داخل محفظه هايي با شكل و فرم و جنس متفاوت قرار ميدهند.
برای اطلاعات کامل و شناخت بیشترمکانیزم زنجیرهای صنعتی یا دیگر موارد اجزای ماشین به لینک زیر برای دانلود کتاب اجزای ماشین مراجعه کنید.
